Een maand Macron: de rechtse werkelijkheid achter een progressieve glimlach
7 juni 2017 07:03 op HP/de Tijd
Op 7 mei klokslag 20.00 uur wordt het anti-Macronisme geboren. ‘Macron, démisionne’ klinkt door de straten van het 20ste arrondissement; de dag na de verkiezing van Emmanuel Macron tot Franse president is de eerste demonstratie tegen een quinquennat (vijfjarige regeerperiode) dat nog niet eens begonnen is. De weerzin tegen de zo energieke, progressieve beau gosse is enorm. Waar komt deze vandaan, en waarom wint La République en Marche waarschijnlijk toch de parlementsverkiezingen? In aanloop naar de eerste ronde van de parlementsverkiezingen (11 juni) een verkenning van de politieke werkelijkheid achter een jonge glimlach.
Macron is er binnen een maand in geslaagd de Januskop van het internationale politieke toneel te worden. Internationaal wordt hij geprezen, nationaal is hij niet geliefd. Uit Europa klinken voornamelijk halleluja’s over de jonge sociaalliberaal die de Europese Unie van nieuw elan moet voorzien. Ook in Nederland niks dan lof over wat soms als een Franse Jesse Klaver wordt gezien.
Macron weet zelfs uit de pen van de normaal toch kritische Freek de Jonge een jubelend ‘Vive la France’ te ontlokken. Zowel nationaal als internationaal wordt Macron geroemd om zijn buitenlandse optreden. Door lang en pijnlijk handen te schudden met de Amerikaanse president is Macron Trumpiaanser dan Trump; door Poetin in Versaille te ontvangen, het spiegelpaleis van decadent Europa, geeft hij Poetin een lesje in machtspolitiek.
President van het beeld
Macron is de president van het beeld, van het progressieve en frisse oppervlakte dat een rechtse werkelijkheid verhult, een werkelijkheid van oude gewoontes waar de Fransen juist massaal tegen hebben gestemd. De grote winnaar van de presidentsverkiezingen was namelijk de nee-stem. Oftewel de thuisblijver, de blanco-stemmer én de ruim 10 miljoen kiezers die Le Pen een monsterscore hebben gegeven. Zij zijn samen goed voor 26 miljoen stemmen, terwijl Macron het met 20 miljoen stemmen moest doen.
De ruim 60 procent waarmee hij de verkiezingen heeft gewonnen, vertekent zijn steun onder de bevolking enorm. In Frankrijk is hij opmerkelijk impopulair. 45 procent heeft een positief oordeel over hem, minstens 10 procent lager dan Sarkozy en Hollande op hetzelfde moment in hun mandaat. Macron krijgt amper het voordeel van de twijfel.
Mannenbolwerk
Macron probeert de beeldvorming rond zijn regering zoveel mogelijk te controleren. Hij heeft pers subtiel geweerd uit zijn entourage. Ook heeft hij het journalisten onmogelijk gemaakt zijn vers aangestelde ministers te ondervragen na hun eerste overleg. Zijn regering voldoet ook aan de eisen van het beeld: ze bestaat uit 11 vrouwen en 11 mannen. Achter de schermen, echter, hebben mannen ook bij Macron stevig de touwtjes in handen.
Voor adviseurs en hoge ambtenaren is specifiek niet gekozen voor een gelijke verdeling. Het is tekenend dat Macron, anders dan zijn voorganger, geen minister voor Gelijkheid tussen Mannen en Vrouwen heeft aangesteld, maar slechts een staatssecretaris zonder portefeuille. Ook andere ministersposten zijn gesneuveld, zoals die van huisvesting, jeugd, sociale uitsluiting en familie.
Opmerkelijk in een land dat, vooral rond de grote steden, al decennia kamt met toenemende discriminatie, ondermaatse huisvesting, mislukte assimilatie, krakend onderwijs, en een toenemend antagonisme tegenover la douce France.
Het beeld van de sociale Macron wordt ook tegengesproken door de keus voor een rechtse minister-president, een rechtse minister van economie en een opvallend groot aantal adviseurs en beleidsmedewerkers uit de periode Sarkozy. De zogenaamd progressieve Macron eist discipline, solidariteit, en trouw van zijn ministers. Dit betekent luisteren naar de baas, geen kritiek op de regering, en geen plannen maken om in 2022 zelf een gooi te doen naar het presidentschap, allen dingen die Macron niet gedaan heeft.
Parlementsverkiezingen
De komende parlementsverkiezingen (11 en 18 juni) zijn cruciaal voor Macron. Met een absolute meerderheid kan Macron regeren zoals hij gezegd heeft te zullen doen. Zo min mogelijk gehinderd door een kritisch parlement, en zo nodig per decreet. Het parlement, bestaande uit vertegenwoordigers uit 577 kieskringen, is de nationale vertegenwoordiging van lokale belangen. Ook komt hierin de nationale diversiteit tot uitdrukking. Ze zal nu vooral dienen ter bevestiging van de macht van Macron.
La rentrée
Macron zal de zomer, traditioneel de periode dat er niet gedemonstreerd wordt, gebruiken zijn meest subversieve ideeën in wetten om te zetten.
Hervormingen van de arbeidswet (die sinds een jaar van de straten van Parijs al een slagveld maken), en het vergroten van de opsporingsmogelijkheden van politie en justitie buiten de zojuist alweer verlengde noodtoestand om, zijn volgens sommigen broodnodig in een Frankrijk dat stagneert, maar tasten volgens anderen de sociale cohesie van Frankrijk aan.
La rentrée in September, traditioneel het moment waarop de straat weer begint te spreken, zullen de eerste grote test worden van Macrons ouderwetse regeerstijl.
Dégagisme
Gezien de aversie tegen de manager-bankier Macron is het des te opmerkelijker dat La République en Marche lijkt af te stevenen op een monsterzege. De verklaring hiervoor is dégagisme, het door Mélenchon gemunte begrip dat zoveel inhoudt als het wegsturen van de oude elite. La République en Marche zal naar verwachting de Parti socialiste min of meer wegvagen en Les Républicains versplinteren.
Anders dan Mélenchon hoopte vindt de omwenteling niet op de linkervleugel plaats. Maar wordt zij bereid door Macron wiens boek toevallig Révolution heette. Macron is misschien een winst voor het liberale Europa maar wordt in Frankrijk gezien als een representant voor een verlies van politieke pluraliteit in een sociaal bewogen land.
Dit overziend is het de vraag of de handdruk tussen Trump en Macron er werkelijk een van strijd was, of slechts van een beschaafd en welbespraakt politicus die zijn barbaarse broeder in het keurslijf probeert te knijpen.
P.s. Mochten lezers geïnteresseerd zijn zelf een anti-Macron demonstratie mee te maken. Kom dan op 19 juni om 18.00 naar de Assemblée Nationale. Een helm of andere bescherming is geen overbodige luxe.